Πέρα απ’ τον ορίζοντα

Για τη θεατρική προσπάθεια του Ευγενίου Ο’Νηλ, αλλά και για το αμερικάνικο θέατρο γενικώτερα, το “Πέρα απ’ τον ορίζοντα” (Beyond the Horizon) έχει σημασία ιστορική. Για τη δραματουργία του Ο’ Νηλ είναι το πρώτο οπωσδήποτε εκτενέστερο έργο, όπου ο συγγραφέας, εγκαταλείποντας το αποκλειστικό θέμα της θάλασσας και τον φωτογραφικό κάπως ρεαλισμό που χαρακτηρίζει τις πρώτες δοκιμές – τη σειρά των μονόπραχτων που υπήρξαν η ακριβή προίκα του δραματολογίου των Provincetown Players – προσπαθεί να εισδύση βαθύτερα στην ανθρώπινη ψυχή και ν’ αναζήτηση τον άλλον εκείνον άνθρωπο που κρύβεται κάτω απ’ την κρούστα της προσωπικότητα της διαμορφωμένης και της συμπιεσμένης συνάμα από τις συμπληγάδες του νεώτερου πολιτισμού. Για το αμερικάνικο θέατρο το “Πέρα απ τον ορίζοντα” είναι μια μαρτυρία ότι μπήκε στην περίοδο της έφηβης ηλικίας. Η τεχνική του Ο’Νηλ προχώρησε με το δράμα τούτο -καθώς θ’ αντιληφθή ο αναγνώστης που συμβαίνει να γνωρίζει και το προγενέστερο έργο του Ιρλανδοαμερικανού δραματουργού – και προχώρησε αρκετά για να μπορεί άφοβα ν’ανοίξη το δικό της δρόμο. Δεν είναι πια ο μονοκόμματος νατουραλισμός που αγνοεί κάποιες ψυχολογικές λεπτότητες και παραμελεί αποχρώσεις ικανές να γεμίσουν με τη δραματική τους πυκνότητα μια καθ’ εαυτήν άδεια πλοκή. […] Τα θέματα που τον απασχολούν στην περίοδο τούτη της δραματογραφίας του, εχτός από μερικά όπου επιχειρεί ν’ άγγίση συνθετώτερα προβλήματα, τον βοηθούν να θεωρεί τον ρεαλισμόν αυτάρκη στην απόδοση καταστάσεων που έχουν το προνόμιο να μιλούν κατ’ ευθείαν στην ψυχή χωρίς την επικουρία των συμβόλων. Παράλληλα, ο ρεαλισμός σ’ όλους τους τομείς του έντεχνου λόγου στην αμερικάνικη πνευματική ζωή, ήταν μια αρκετά επαναστατική αντίδραση στον αποστεωμένο φορμαλισμό και μ’ όλο που έφτανε από την Ευρώπη καθυστερημένος, είχε ικανή αναγεννητική δύναμη για να μην παραμεληθή από έναν συγγραφέα και από μιαν ομάδα – των Provincetown Players –που είχαν ταχθή στην πρωτοπορία της ανακαινιστικής του θεάτρου προσπάθειας. Ωστόσο ο Ο’ Νηλ αναζητούσε τον τρόπο που θα ήταν ικανός να καταστήση τον σκηνικό τούτο ρεαλισμό προσιτότερο στις διεκδικήσεις της ψυχής του σύγχρονου ανθρώπου.