Κατερειπωμένα αρχοντικά

ΚΑΤΕΡΕΙΠΩΜΕΝΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ
Ψυχικά θησαυροφυλάκια. Στέγασαν πολλούς. Γέμισαν και γεμίζουν ευφροσύνη και ψυχική ευδία πολλούς. Τώρα γκρεμισμένα, λεηλατημένα, ανύπαρκτα, παραμένουν και επιζούν μόνο στις σελίδες των βιβλίων. Εκεί πια οι αναγνώστες καταφεύγουν για να επικοινωνήσουν με τα σβησμένα αρχοντικά. Κι όμως είχαν κι άλλες όψεις, μα αυτές τις χάρηκαν μόνον όσοι τα πρόλαβαν “εν τη ζωή”. Λιγοστοί είναι, μα υπάρχουν. Οι πολλοί τα κουβεντιάζουν τώρα διαβάζοντας τα έργα τους. Μια ηλικιωμένη όμως τα κουβεντιάζει από τις συσσωρευμένες ζωντανές αναπολήσεις της. Όλοι ψυχαγωγούνται και οι αναγνώστες και εκείνη. Όμως υπάρχει διαφορά. Κάποτε μάλιστα η διαφορά δεν είναι μόνο στην ένταση ή την ποιότητα… μα τραβάει προς τούς κόσμους των εγκάτων… σε ολότελα άλλους κόσμους.
Έχω την αίσθηση πώς είμαι ένας προνομιούχος, γιατί πρόλαβα να μπω και να συγκατοικήσω, λέει η ηλικιωμένη γυναίκα, σ’ αυτά τα ανύπαρκτα τώρα αρχοντικά. Είμαι αυτόπτης και αυτήκοος. Τρία χρόνια περιδιάβαζα, σ’ όλους τούς χώρους πού απλωνόταν η ψυχή του Ντίνου Θεοτόκη. Ήταν βέβαια ένα αρχοντικό πολύ ταλαιπωρημένο. Και όχι από το χρόνο. Γι αυτό ίσως πιο δραματικό. Φοβόσουν πώς περνούσε τα τελευταία σύνορα της ζωής του, και έτσι ήταν. Οι αναγνώστες του σήμερα συζητούν και σχολιάζουν για “Κατάδικο” και για “Καραβέλα” και για ένα μικρό διηγηματάκι, “Πίστομα” νομίζω το λένε. Η ηλικιωμένη ακούει συχνά προσθέτει κανένα εγκώμιο. Πάντα με βουρκωμένα μάτια. Είναι πάντα περισσότερο δοσμένη στο ίδιο το αρχοντικό με τις μοναδικές ευαισθησίες. Βλέπει τα ωραία συλλογισμένα μάτια, τα πυκνά ορθωμένα γκρίζα μαλλιά, το κατάχλωμο πρόσωπο, το σαρκαστικό ύφος, σαρκάζει για το μάταιο και περιττό κάθε υψηλής προσπάθειας… “Είναι γλώσσα”, της λέει, “πού ελάχιστοι ή καθόλου την ομιλούν …”.
Η γυναίκα αυτή πού βλέπει το βάθος και το πλάτος του χαμένου αρχοντικού, αντικρίζει με συγκατάβαση και τα τελειωμένα έργα του. Είναι, λέει, μόνο εργόχειρα μιας έμφυτης δεξιοτεχνίας. Γιατί αυτή βλέπει ως τις ρίζες.