Κβαντομηχανική πλάνη ή πραγματικότητα;

Σε αυτό το βιβλίο των εκδόσεων Cambridge University Press, ο συγγραφέας του Alastair Rae -καθηγητής θεωρητικής φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Birmingham- παρουσιάζει, αναλύει και σχολιάζει τα εννοιολογικά προβλήματα και τις φιλοσοφικές προεκτάσεις της κβαντικής φυσικής. Η θεωρία αυτή αναπτύχθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα για να ερμηνεύσει τα πειραματικά αποτελέσματα μετρήσεων στα άτομα, που δεν μπορούσαν να εξηγηθούν με κλασικούς όρους· η επιτυχία της στον τομέα αυτό ήταν θεαματική. Η επιτυχία αυτή όμως συνοδεύτηκε από επαναστατικές ιδέες που προέβλεπαν, μεταξύ άλλων, ότι τα υποατομικά σωματίδια, όπως τα ηλεκτρόνια, εμφανίζουν πλην της σωματιδιακής και δεύτερη φύση, την κυματική (γεγονός που εξαρτάται από τον τρόπο που τα παρατηρούμε)· σε άλλες περιπτώσεις δύο σωματίδια που απέχουν μερικά μέτρα εξαρτούν τη συμπεριφορά τους το ένα από τη δράση του άλλου, αν και δεν υπάρχει καμιά γνωστή αλληλεπίδραση μεταξύ τους. (Η πρόβλεψη αυτή έχει επιβεβαιωθεί με πειράματα τα τελευταία λίγα χρόνια).
Στο βιβλίο περιγράφονται οι βασικές ιδέες της κβαντικής φυσικής και σχολιάζονται τα παλιά και τα εννοιολογικά της ερωτήματα. Παρουσιάζεται και αναλύεται το “μετρητικό πρόβλημα” που εμφανίζεται όταν η κβαντομηχανική, ως θεμελιώδης θεωρία της φυσικής, εφαρμόζεται τόσο σε μεγάλης όσο και υποατομικής κλίμακας συστήματα. Διάφοροι φυσικοί που προσπάθησαν να λύσουν τις προκύπτουσες αντιφάσεις οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι η ανθρώπινη συνείδηση παίζει καθοριστικό ρόλο στον φυσικό κόσμο. Άλλοι αναγκάστηκαν να δεχτούν ότι το φυσικό Σύμπαν διακλαδίζεται σε άλλα σύμπαντα που είναι αντίγραφα του εαυτού τους. Άλλες ερμηνείες οδηγούν στην αντίληψη ότι η κβαντική φυσική δεν αποτελεί την τελική, καθολικής εφαρμογής θεωρία, και απαιτείται μία τουλάχιστον ακόμη επαναστατική αλλαγή στον τρόπο που σκεφτόμαστε για τη θεμελιώδη φύση του φυσικού κόσμου. Οι πρόσφατες υποθέσεις ότι η κβαντική φυσική είναι δυνατό να εξηγήσει τα επονομαζόμενα παραφυσικά φαινόμενα, αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερο σκεπτικισμό. Ο Rae στο βιβλίο του υποθέτει για τον αναγνώστη ελάχιστες γνώσεις φυσικής και χρησιμοποιεί εντελώς στοιχειώδη μαθηματικά. Το αποτέλεσμα είναι ένα θαυμάσιο βιβλίο για τις επαναστατικές ιδέες της μοντέρνας φυσικής, το οποίο απευθύνεται τόσο στον γενικό αναγνώστη όσο και στον σπουδαστή της φυσικής και της φιλοσοφίας.