Τα ταξίδια της “Εταιρείας των Ριψοκίνδυνων Άγγλων Εμπόρων στην Ανατολή

Το βιβλίο αυτό του Ρίτσαρντ Χάκλουιτ περικλείνει όλη την επική προσπάθεια του αγγλικού επεκτατισμού, που πραγματικά είχε καθυστερήσει σε σχέση με τους άλλους δεξιοτέχνες του είδους: τους Πορτογάλους, τους Ισπανούς και τους Γάλλους. Ο Χάκλουιτ βέβαια, σαν καλός πατριώτης που ήταν, με το έργο αυτό προσπάθησε ν’ αποκαταστήσει την τραυματισμένη από την καθυστέρηση στον τομέα αυτό εθνική τιμή και το έκανε έργο της ζωής του χωρίς να λυπηθεί ούτε κόπους ούτε έξοδα. Αν όμως οι Άγγλοι του χρωστούν ευγνωμοσύνη για την αφοσίωση του στο έθνος τους, όλος ο άλλος κόσμος του οφείλει μεγάλη χάρη για όσα πολύτιμα εθνογραφικά, εθιμικά, πολιτισμικά, κοινωνικά και πολιτικά στοιχεία κατάφερε να συγκεντρώσει σ’ αυτό το βιβλίο του. Το σπουδαίο με τα στοιχεία αυτά είναι ότι έχουν τη μορφή ντοκουμέντων, που παίρνουν τεράστιο κύρος αφού είναι καταθέσεις αυτόπτων μαρτύρων, που δεν είχαν κανένα συμφέρον ν’ αλλοιώσουν μια πραγματικότητα, που οι σκληρές συνθήκες της μετριόντουσαν με το μέγεθος των απωλειών τους. Οι Άγγλοι, αφού οι Πορτογάλοι και οι Ισπανοί τους είχαν κλείσει το δρόμο προς το νότο και τη δύση, αποφάσισαν ν’ ανοίξουν ένα δικό τους δρόμο από τα βορειοανατολικά με την ελπίδα ότι μπορούσαν να ανακαλύψουν νέα κέντρα πλουτισμού σ’ αυτή τη διαδρομή τους. Πραγματικά η αγγλική οξυδέρκεια δεν είχε απατηθεί. Κι έτσι η αναζήτηση κι η καταγραφή αυτής της προσπάθειας από τον Χάκλουιτ, δίνει την ευκαιρία στον αναγνώστη να παρακολουθήσει συναρπαστικές ταξιδιωτικές περιπέτειες, παράξενες ιστορίες εθίμων κι ένα σωρό άλλες πληροφορίες πολύτιμες για την ιστορία της ανθρωπότητας και για τον άνθρωπο που έχει την επιθυμία να καταλάβει ποιος είναι. Στο τέλος το βιβλίο αυτό ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Όχι μόνο, με τα στοιχεία που παράθεσε, αποκατέστησε την εθνική τιμή, μα ταυτόχρονα έγινε κι ένας άσφαλτος οδηγός ναυσιπλοΐας κι ένας πολύτιμος πληροφοριοδότης των πλούσιων εμπορικών κέντρων των νεοανακαλυφθέντων περιοχών. Μέσα όμως από όλες αυτές τις περιγραφές, ένας αντικειμενικός αναγνώστης θα μπορέσει εύκολα να διαπιστώσει τον ηθικό αμοραλισμό της ατομικής πρωτοβουλίας στην απεριόριστη προσπάθειά της να πλουτίσει. Και όλα αυτά τα χρωστάμε στις αέναες προσπάθειες του Ρίτσαρντ Χάκλουιτ, αυτού του διπλωμάτη της Αναγέννησης, του λογίου, του κληρικού και του ολίγον κατασκόπου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)