Θεωρίες για την υπεραξία (τέταρτος τόμος του “Κεφαλαίου”) – μέρος πρώτο

Η μετάφραση και η έκδοση των τριών τόμων του “Κεφαλαίου” του Κ. Μαρξ δημιουργούσε ήδη την υποχρέωση της μετάφρασης των “θεωριών για την υπεραξία”, που ο Μαρξ τις προόριζε να τις εκδώσει σαν τέταρτο τόμο του “Κεφαλαίου” με τίτλο που δεν τον είχε ακόμα οριστικά διατυπώσει που όμως θα αποτελούσε ένα είδος ιστορίας των οικονομικών θεωριών. Αυτός είναι ο λόγος που στον πρόλογο της μετάφρασης του 3ου τόμου του “Κεφαλαίου” είχα τονίσει ότι “σειρά για να μεταφραστεί στα ελληνικά έχει ο 4ος τόμος του “Κεφαλαίου””. Τη δουλειά αυτή την αρχίζουμε με την έκδοση του πρώτου Μέρους των “θεωριών για την Υπεραξία”. Θα ακολουθήσουν φυσικά και τα δύο άλλα μέρη με συνολικό όγκο γύρω στις 2000 σελίδες.
Και η μετάφραση των “θεωριών για την υπεραξία” γίνεται, όπως και των τριών τόμων του “Κεφαλαίου”, από το πρωτότυπο γερμανικό κείμενο, όπως δημοσιεύεται στον 26ο τόμο των “Έργων Μαρξ – Ένγκελς”, ο οποίος εκδόθηκε από το Ινστιτούτο Μαρξισμού – Λενινισμού του ΕΣΚΓ απ’ το 1965 ως το 1972. Εκτός από τη γερμανική έκδοση χρησιμοποιήθηκε και η αντίστοιχη ρωσική μετάφραση όπως δημοσιεύεται στον 26ο τόμο των “Έργων Μαρξ – Ένγκελς” από το Ινστιτούτο Μαρξισμού – Λενινισμού του ΚΚΣΕ, καθώς και η γαλλική μετάφραση του Editions Sociales που εκδόθηκε στο Παρίσι το 1974.
Η μετάφραση του 1ου Μέρους των “θεωριών για την υπεραξία” που βάσταζε συνολικά 14 μήνες παρουσίασε επίσης μεγάλες δυσκολίες, μεγαλύτερες απ’ τη μετάφραση άλλων κειμένων του Μαρξ, συμπεριλαμβανομένου και του “Κεφαλαίου”, λόγω των ιδιομορφιών του πρωτότυπου. Γραμμένο στις αρχές της δεκαετίας 1860, έμεινε ουσιαστικά στην ίδια κατάσταση του “πρώτου χεριού” που δεν το ξαναδούλεψαν ούτε ο ίδιος ο Μαρξ, αλλά ούτε και ο Ένγκελς ο οποίος προγραμμάτιζε την έκδοσή τους χωρίς όμως να προλάβει να την κάνει. Επιπλέον το κείμενο είναι γεμάτο από ξένες εκφράσεις και λέξεις που ο Μαρξ τις χρησιμοποιούσε για να δίνει την ακριβή έννοιά τους. Στην όσο το δυνατό καλύτερη απόδοση του κειμένου στα ελληνικά βοήθησαν πολύ η ρωσική και γαλλική μετάφραση.